گذری کوتاه بر تاریخچه زبان و خط: انسان از زمان آفرینش خود تا کنون به دنبال راهی برای ارتباط با محیط اطراف خود بوده و تمام تلاش خود را برای این مسئله به کار گرفته است. طبق اسناد و شواهد تاریخی انسان قبل از پیدایش زبانهای مختلف برای ارتباط با محیط اطراف خود از نقاشی بر روی دیوارها و اشارات بدون قاعده استفاده می کرده است. زبان در ابتدا بسیار ساده و محدود به ادای آوا و کلمات منفرد و جملاتی ناقص، و فاقد فعل و زمان بوده است اما به تدریج با پیشرفت انسان چه از نظر فیزیکی چه از بعد معنوی و متافیزیک زبان پیشرفت قابل توجهی می کند و به اصطلاح عامه آدم وار تر می شود تا آنجا که برخی زبان شناسان براین باورند که انسان در 200 تا 400 هزار سال پیش قدرت تکلم پیشرفته ای داشته است. با ایجاد تمدن های مختلف و پیشرفت روز به روز انسان زبان های مختلف شکل گرفتند و انسان این امکان را برای خود فراهم کرد تا با یادگیری زبان های مختلف بتواند با افراد مختلف ایجاد مفاهمه کند.
قبل از اینکه حروف الفبا اختراع شود، سیستم های نوشتاری اولیه بر اساس سمبل های تصویری به نام خط هیروگلیف وجود داشتند و طریقه اجرای آن به این صورت بود که سمبلها با قلمی سوزنی شکل بر روی سفالی نرم کنده کاری می شد اما این سیستم اشکالی اساسی داشت چرا که برای نوشتن یک متن نیاز به سمبل های متعدد بود و این مشکل نوشتن را بسیار پیچیده و دشوار می کرد. همین موضوع انسان را بر آن داشت تا به جای اختصاص دادن سمبل به محیط اطراف خود سمبل را به آواها اختصاص دهد و در نتیجه آن با ایجاد کلمات محیط اطراف خود را به زبان خویش معنا کند.
با توضیحات ذکر شده دریافتیم که انسان برای بیان منظور خود، روی به ایجاد نماد برای آواهای مختلف و در نتیجه ایجاد کلمات آورده است پس انسان به گونه ای با نمادگرایی به طور ناخواسته سعی در پیشرفت زبان و خط داشته است. از دید دیگر انسان با رمز نگاری آواهای مختلف به این هدف جامه عمل پوشانده است و نکته جالب توجه اینجاست که هدف از این رمزنگاری ایجاد مفاهمه است اما هدف انسان از رمزنگاری یا نمادگرایی همیشه ایجاد مفاهمه عمومی نیست بلکه گاهی هدف انتقال اطلاعات به فواصل دور است.
یکی از روشهای رمزنگاری حروف کد مورس است که امروزه به دلیل مهجور بودن آن می توان برای مکاتبات مخفی از آن استفاده کرد. کد مورس برای انتقال اطلاعات از رشته های بلند و کوتاه خط و نقطه استفاده می کند و جایگزین بسیار مفید برای نامه در عصر خود بوده است.کد مورس را می توان با هر گونه عامل نوشتاری، شنیداری و دیداری که بتواند مفهوم خط و نقطه را القا کند مورد استفاده قرار داد، عواملی نظیر نور، صدا، ضربه، علائم استاندارد مورس و حتی حرکات دست و پا و صورت .
شاید تصور کنید که کد مورس به دلیل قدمت زیاد خود و کمرنگ شدن در عصر حاضر دیگر بلا استفاده شده باشد اما در برخی مواقع ضروری یا موارد تخصصی همچون در ایستگاه‌های ناوبری، موسیقی و یا در پیام‌های رادیوئی آماتور در قرن حاضر همچنان از کد مورس استفاده می شود.
کد مورس توسط نقاش معروف پرتره و مخترع آمریکایی «ساموئل مورس» در سال 1836 میلادی اختراع شد ، . ساموئل مورس (Samuel Finley Breese Morse یا به اختصار Samuel F.B Morse ) در 27 آوریل سال 1791 در چارلزتاون ماساچوست چشم به جهان گشود و در تاریخ 2 آوریل سال 1872 میلادی در سن 80 سالگی به دلیل بیماری ذات الریه چشم از جهان فرو بست. داستان اختراع کد مورس به اینجا ختم نمی شود و ابعاد دیگری نیز دارد.
در بسیاری از منابع لاتین و فارسی زبان مخترع کد مورس به نام ساموئل مورس ذکر شده است اما او تنها مخترع این کد نبوده و در این باره در حق دوست و دستیار او جفا شده است.
در حقیقت ساموئل مورس به همراه دوست و دستیار خود آلفرد ویل (Alfred Lewis Vail ) کد مورس را اختراع کردند و آلفرد ویل تأثیر بسزایی در مناسب سازی کد مورس داشته است. لازم به ذکر است که بعضی محققان مخترع اصلی کد مورس را آلفرد ویل می دانند. ساموئل مورس و آلفرد ویل اولین دو اپراتور تلگراف در اولین خط آزمایشی مورس بین واشنگتن دی سی و بالتیمور بودند.
ویل مسئولیت ساخت و مدیریت چندین خط تلگراف اولیه را بین سال‌های 1845 و 1848 بر عهده گرفت. او همچنین مسئول چندین نوآوری فنی سیستم مورس بود، به ویژه کلید ارسال و رجیسترهای ضبط بهبود یافته و آهنرباهای رله.
ویل طراحی اولیه ماشین مورس را بسیار بهبود بخشید. او به جای استفاده از آونگ، وزنه هایی را به کلید چرخشی دستگاه اضافه کرد همچنین یک قلم نوک تیز فولادی را جایگزین مدادی کرد که مورس استفاده کرده بود تا کد را در نوار کاغذی دستگاه مورد استفاده قرار دهد و مکانیک رجیستر را بهبود بخشد، ابزاری که کد را از طریق تکانه الکتریکی نیز ثبت می کرد. علاوه بر این، ویل یک سیستم الفبایی ساده‌تر را برای جایگزینی کد عددی اصلی، اما پیچیده‌تر از مورس ایجاد کرد، که در آن خط تیره‌ها و نقطه‌ها به عنوان اعداد تفسیر می‌شدند و سپس به کلمات در کتاب کد ترجمه می‌شدند. کد آلفای ویل سرعت رمزگشایی پیام ها را بسیار افزایش داد. اگرچه مشارکت او در این پروژه بسیار قابل توجه بود، اما نام مورس بود که در اسناد ثبت اختراع ظاهر شد. در نتیجه، نام ساموئل مورس همیشه به عنوان مخترع یاد می شود و از آلفرد ویل در اغلب موارد یادی نمی‌شود. ویل در سال 1848 صنعت تلگراف را ترک کرد زیرا معتقد بود که مدیران خطوط مورس ارزش کاملی برای کمک های او قائل نیستند.
بشر در طول تاریخ همواره در حال پیشرفت، اختراع، ابداع و نوآوری بوده است و شاید در این مسیر بسیاری از اختراعات و ابداعات توسط افراد دیگری کشف شده در سکوت مانده اند و به دلیل سهل انگاری یا عدم اهمیت توسط خود آنها ارائه نشده است یا مانند داستان اختراع کد مورس در اثر یک کشمکش یا استفاده از قوانین یک اختراع مهم به نام شخص دیگری ثبت شده است.
سخن پایانی
افکار و ایده های خود را دست کم نگیرید چرا که زندگی همیشه روی خوش نشان نخواهد داد و این افسوس است که باقی خواهد ماند.
